Φωτισμός Θεάτρου: Εισαγωγή, η Είσοδος των LED και το Μέλλον

Η περίοδος που πολλές ερασιτεχνικές και μη θεατρικές ομάδες αρχίζουν τις περιοδείες τους, έχει ήδη ξεκινήσει. Ειδικά για τους ερασιτέχνες θιασάρχες, το θέμα του φωτισμού ίσως τους προκαλεί φόβο το θέμα του κόστους. Για μικρές παραστάσεις τα πράγματα είναι πολύ απλά και σχετικά οικονομικά.

Το βασικό setup, μπορεί να αποτελείται από ένα dimmer και μία απλή κονσόλα για τον έλεγχό του. Προτιμούμε κονσόλες που χρησιμοποιούνται βασικά για τον έλεγχο των θερμών φωτιστικών, όπως είναι για παράδειγμα η SCM-1 Scenemaster της JB-Systems, η οποία ελέγχει μέχρι και 16 κανάλια DMX. Είναι υπέρ αρκετή για τη χρήση με ένα dimmer. Εμείς συνιστούμε τις 24κάναλες κονσόλες, που προσφέρουν περισσότερες δυνατότητες ως προς τον προγραμματισμό τους και τον χειρισμό τους σε πραγματικό χρόνο. Τέτοιες κονσόλες είναι η Memory – 24 από την Contest και η οικονομικότερη, η CMX-24 της JB-Systems. Η διαφορά τους έγκειται στην ποιότητα κατασκευής τους. Κατά τα άλλα, ο προγραμματισμός τους και οι λειτουργίες τους γίνονται ακριβώς με τον ίδιο τρόπο. Για τις περισσότερες, αν όχι όλες μικρές ή ερασιτεχνικές παραστάσεις, 24 κανάλια φωτισμού είναι υπέρ αρκετά.

Το οικονομικότερο Dimmerφωτισμού, είναι το DSP-4 της JB-Systems, το οποίο προσφέρει 4 κανάλια για φορτίο μέχρι 6 Ampereτο καθένα. Ο συνδυασμός δύο τέτοιων dimmers στην περίπτωση που απαιτούνται περισσότερα κανάλια φωτισμού, δεν αυξάνει δραματικά το κόστος. Η διαφορά στην αμέσως επόμενη επιλογή, έγκειται περισσότερο στην ισχύ. Δύο διαθέσιμα dimmers, έξι καναλιών το καθένα, το DPX-620 & DPX-610 RCD από την γνωστή εταιρία Eurolite, προσφέρουν αντοχές σε φορτία μέχρι και 20 Ampereανά κανάλι στο πρώτο και 10 Ampereστο δεύτερο. Εννοείται βέβαια ότι σε κάθε κανάλι μπορεί να τοποθετηθούν παραπάνω από έναν προβολέα, εφόσον ο αριθμός της συνολικής τους ισχύος, δεν πρέπει να ξεπερνά την μέγιστη ισχύ του καναλιού. Επίσης, δεν συνιστούμε τα dimmerπου έχουν και κονσόλα μαζί. Δεν είναι τόσο ευέλικτα στον προγραμματισμό ή και στον χειρισμό τους και προορίζονται κυρίως για τον έλεγχο του γενικού φωτισμού χώρων εστίασης, καφέ, μπαρ κτλ.

Όσον αφορά τα θεατρικά φώτα τώρα, για εφαρμογές εξαιρετικά χαμηλού προϋπολογισμού, προτείνονται οι κλασσικοί προβολείς φωτισμού με λυχνίες, τα λεγόμενα Par. Μπορούν να συνδυαστούν με τους προβολείς σκηνής/θεάτρου, με φακό Fresnelή Antihalo, οι οποίοι προσφέρουν τη δυνατότητα τοποθέτησης λυχνίας μεγάλης ισχύος και χειροκίνητη ρύθμιση της γωνίας δέσμης. Και οι δύο τύποι προβολέων, δίνουν τη δυνατότητα τοποθέτησης χρωματικών φίλτρων. Η επιλογή της χρωματικής απόχρωσης μπορεί να γίνει μέσω ενός ειδικού χρωματολογίου της Rosco.

 

  1. Χρωματολόγιο διχρωϊκών φίλτρων, ή ζελατίνων (φίλτρων gel). Όλες οι ευρέως χρησιμοποιούμενες αποχρώσεις, σε ένα χρωματολόγιο

 

Απαραίτητοι πολλές φορές μπορεί να είναι και οι προβολείς Profile. Οι συγκεκριμένοι προβολείς εκτός από την επιλογή του ανοίγματος της δέσμης (zoom) και τοποθέτησης χρωματικού φίλτρου, προσφέρουν την δυνατότητα προσαρμογής της δέσμης, μέσω τεσσάρων μαχαιριών. Μπορούμε να φωτίσουμε αντικείμενα/σκηνικά, προσαρμόζοντας τη δέσμη όσο περισσότερο γίνεται στο αντικείμενο, ώστε το φως να μην διαχέεται πίσω από αυτό. Το κόστος αυτών των προβολέων είναι λίγο υψηλότερο από αυτό των θεατρικών. Οι λυχνίες επίσης, πωλούνται ξεχωριστά. Ένας τέτοιος προβολέας είναι ο ProfileSpot 650W της Eurolite.

 

  1. Η πιο απλή εκδοχή μιας εγκατάστασης φωτισμού θεάτρου, είτε υπαίθρια, είτε μόνιμη.

 

Philips: Μια εταιρία με μεγάλη ιστορία, συνεχίζει την εξέλιξη του θεατρικού φωτισμού

Μεγάλες εταιρίες με ιστορία στον φωτισμό, έχουν συμβάλει δραματικά στην εξέλιξη του θεατρικού φωτισμού (και όχι μόνο) στις μέρες μας. Και έπεται συνέχεια. Η Philips, μία από τις μεγαλύτερες εταιρίες παγκοσμίως, με πολλές καινοτομίες στην ιστορία της, με ένα τεράστιο εύρος προϊόντων (από φωτισμούς δρόμων, μέχρι οικιακών συσκευών), έχει δημιουργήσει τη νέα σειρά θεατρικών φωτιστικών σωμάτων PhilipsSelecon, βασισμένη σε πηγή φωτός LED, απογειώνοντας έτσι τις δυνατότητες του φωτιστή και την ευελιξία της εγκατάστασης φωτισμού.

Η Philipsμας παρουσίασε φέτος τα δύο νέα φωτιστικά κυκλοραμάτων*, βασισμένα σε τετράχρωμα RGBWLED ισχύος 120W, με φωτεινότητα 2000 Lumens. Τα φωτιστικά μπορούν να τοποθετηθούν είτε στο δάπεδο, είτε στην οροφή. Τα διαθέσιμα μοντέλα είναι το μονό PLCYC1 και το διπλό PLCYC2-03

*Κυκλόραμα είναι μια μεγάλη κουρτίνα ή τοίχος, συχνά κυρτός, που βρίσκεται στο πίσω μέρος της θεατρικής σκηνής. Έγινε γνωστή στα Γερμανικά θέατρα τον 19ο αιώνα και συνεχίζει μέχρι και σήμερα να χρησιμοποιείται στα θέατρα σε όλο τον κόσμο. Το κυκλόραμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την δημιουργία σκηνικών ουρανού. Πηγή: Wikipedia

Η PhilipsSelecon δημιούργησε τον PL3 LED, ένας προβολέας που μπορεί να αντικαταστήσει τους κλασσικούς θεατρικούς προβολείς με φακό Fresnel. Ο PL3 LEDδιαθέτει 3 τετράχρωμα (RGBW) ledsτων 120Wτο ένα και η απόδοσή του ξεπερνά τους τυπικούς προβολείς ισχύος 400W, ενώ προσφέρει θερμό λευκό χρώμα, αντίστοιχο με αυτό των προβολέων 1200 Watt. Προσφέρει ρυθμιζόμενο από κονσόλα άνοιγμα δέσμης 15° έως 55° και έτοιμα presetsχρωματικών αποχρώσεων (WarmWhite, CoolWhite & Daylight) καθιστώντας τον συμβατό με διαφορετικού τύπου / μάρκας φωτιστικά σώματα.

 

  1. Ο προβολέας PL3 LED από την PhilipsSelecon.

 

Τη σειρά των θεατρικών φωτιστικών σωμάτων της PhilipsSelecon, έρχονται να συμπληρώσουν οι προβολείς Fresnelκαι Profile, βασισμένοι και αυτοί σε πηγή φωτός LED. Το τετράχρωμο LEDείναι το ίδιο για όλες της σειρές της PhilipsSelecon, για απόλυτη συμβατότητα στην δημιουργία χρωματικών αποχρώσεων. Οι προβολείς προσφέρουν τα γνωστά χαρακτηριστικά των κλασσικών profile με λυχνία, όπως διαφορετικά οπτικά συστήματα, δυνατότητα τοποθέτησης ίριδας ή gobo, μαχαίρια διαμόρφωσης της δέσμης. Για περισσότερη ευκολία, δίδεται η δυνατότητα επιλογής μεταξύ τριών presetsθερμοκρασίας χρώματος, WarmWhite, CoolWhite, Daylight. Η ledengineτης Philipsδημιουργεί άπειρες αποχρώσεις, με υποστηριζόμενες θερμοκρασίες χρώματος από 2300 μέχρι και 9970 Kelvin. Ένας τέτοιος προβολέας που μπορείτε να βρείτε κατά την περιήγησή σας στη σελίδα του DjShop.gr είναι ο PLProfile 4 Led. Η βάση του προβολέα, δηλαδή το moduleπου περιέχει την πηγή φωτός παραμένει ίδια, ενώ ο φωτιστής μπορεί να διαλέξει από μία σειρά οπτικών συστημάτων, είτε σταθερής γωνίας δέσμης (14°, 19°, 26°, 36° και 50°), είτε χειροκίνητα μεταβαλλόμενης (5°-35° και 25°-50°).

 

  1. Οπροβολέας PL Profile 4 LED απότην Philips Selecon

 

Η Philipsσυνεχίζει την παραγωγή των κλασσικών θεατρικών προβολέων με λυχνία, εξελίσσοντάς τους συνεχώς. Τεχνολογίες όπως η coolbeam” χρησιμοποιούνται στην σειρά προβολέων Pacific. Σε αυτούς τους προβολείς το φως αντανακλάται πρώτα σε έναν διχρωϊκό ‘καθρέπτη’ (hotmirror).

 

 

5. Η τεχνολογία ‘coolbeam’ στους προβολείς Pacific & Acclaim

 

Η υπεριώδη (UV) και η υπέρυθρη ακτινοβολία (θερμότητα) απορροφώνται από τον καθρέπτη και περνούν πίσω του, έξω από τον προβολέα, ενώ η δέσμη φωτός περνά τα οπτικά συστήματα του προβολέα, ψυχρότερη πλέον. Τα πλεονεκτήματα είναι πολλά, όπως μεγαλύτερος χρόνος μέχρι το service, αφού τα καλώδια και η βάση της λυχνίας, είναι εκτός της διαδρομής της θερμότητας. Επίσης είναι δυνατή η τοποθέτηση διάφανων πλαστικών φίλτρων για την προβολή εικόνων / μοτίβων. Οι ηθοποιοί δεν υποφέρουν πια από τα ζεστά φώτα, ειδικά όταν οι προβολείς είναι τοποθετημένοι αρκετά κοντά στη σκηνή. Η τεχνολογία CoolBeamσυναντάται και τους προβολείς Profileτης σειράς Acclaim. Η σειρά Pacificείναι εξ’ ολοκλήρου modular, δίνοντας τη δυνατότητα επιλογής μέσα από δώδεκα οπτικά συστήματα και έξι διαφορετικές πηγές φωτός, ενώ η βάση της λυχνίας είναι κοινή.

Σε αυτή την εξέλιξη των θεατρικών φωτιστικών σωμάτων, έρχονται σιγά σιγά και εταιρίες με προϊόντα μικρότερων εφαρμογών, προσφέροντας προσιτές λύσεις για μικρές – ερασιτεχνικές θεατρικές -και όχι μόνο- εφαρμογές. Η Βέλγικη εταιρία Briteq, παρουσίασε πρόσφατα δύο προβολείς βασισμένους σε πηγή φωτός LED. Το προβολέα BT-Profile160 και τον BT-Theatre 1EZ.

Ο προβολέας BT-Profile160, είναι βασισμένος στο ισχυρό COB (ChipOnBoard) ledισχύος 160 Watt, με θερμοκρασία χρώματος 3200 Kelvin, CRI** (colorrenderingindex) 88.

**Ο παράγοντας CRI (ColorRenderingIndex) είναι η μονάδα μέτρησης της ικανότητας μιας πηγής φωτός να αποδίδει πιστά τα χρώματα διαφόρων αντικειμένων, σε σύγκριση με μία ιδανική πηγή φυσικού φωτός. Πηγές φωτός με υψηλό δείκτη CRI χρησιμοποιούνται σε εφαρμογές όπου η χρωματική απόδοση έχει ιδιαίτερη σημασία, όπως είναι η φωτογραφία και η κινηματογράφηση.

 

6.Ο προβολέας BT-Profile160 από την Briteq

 

Ο προβολέας BT-Profile160, δέχεται δύο οπτικά συστήματα (πωλούνται ξεχωριστά), με άνοιγμα δέσμης 15 έως 30 μοιρών και 25 έως 50 μοιρών.

Εκτός από τον Profile, η Briteqπαρουσίασε και το BT-Theatre 1EZ, έναν κλασσικό θεατρικό προβολέα που βασίζεται σε πηγή φωτός LED. Τα 16 CreeXM-Lledsτων 10 Wattτο καθένα, προσφέρουν φωτεινότητα 10480 luxστα δύο μέτρα (1160 στα έξι μέτρα), δείκτη CRI 90, ενώ προσφέρει και ηλεκτροκίνητο zoomεύρους 15 έως 45 μοιρών.

 

  1. Ο προβολέας BT-Theatre 1EZ από την Briteq

 

Ένα λαμπρότερο μέλλον: Νέες τεχνολογίες συνδυάζουν την μικρότερη κατανάλωση με την υψηλή απόδοση

 

Καθώς η τεχνολογία LED εισέβαλε και στον χώρο του θεάτρου, ξεκίνησε την ριζική αλλαγή της φιλοσοφίας της εγκατάστασης, του χειρισμού, της επισκευής / συντήρησης, του κόστους. Πριν από τα LED, ο έλεγχος μέσω DMX512 περιοριζόταν στις περισσότερες περιπτώσεις μόνο μέχρι και τα dimmers. Με τους προβολείς LEDπλέον ο έλεγχος γίνεται εξ’ ολοκλήρου μέσω κονσόλας DMX512. Είναι επίσης γεγονός, ότι σε πολύ μεγάλες παραγωγές χρησιμοποιούνται και έξυπνα συστήματα φωτισμού (κινούμενες κεφαλές - ρομποτικά). Οι κατασκευαστές σήμερα δίνουν ιδιαίτερη σημασία στην μικρότερη κατανάλωση, υψηλή φωτιστική απόδοση, χαμηλή εκπομπή θερμοκρασίας και λιγότερος θόρυβος, όχι μόνο όσον αφορά τους ανεμιστήρες, αλλά και τους κινητήρες των ρομποτικών. Σε αυτό βοηθά και η εξέλιξη των κινητήρων αλλά και των ηλεκτρονικών driversτους.

Στο κομμάτι της μικρότερης κατανάλωσης / υψηλής φωτεινότητας, δεν έχουν συμβάλει μόνο τα leds, αλλά και οι νέου τύπου λυχνίες που και πάλι η Philipsκαινοτόμησε πρώτη. Η Philipsδημιούργησε την νέα λυχνία Platinum 5R, με εξαιρετική φωτεινότητα και χρωματική απόδοση (CRI 75), σε μόλις 189 Watt. Η λυχνία εισήλθε στην αγορά με το διάσημο Sharpyτης ClayPakyκαι με φωτιστικά της ElationLighting. Στην οικογένεια της Briteqη Platinum 5Rφιλοξενείται στην κινούμενη κεφαλή τύπου Beam, την BTX-BEAM 5R, ενώ η Γαλλική Contestμας έφερε σχετικά πρόσφατα την EvoraB2R, η οποία χρησιμοποιεί μία πιο ‘light’ έκδοση, την MSDPlatinum 2Rπροσφέροντας 5150 lumensστα 132 Watt. Στην μάχη για τη δημιουργία νέων λαμπτήρων, συμμετέχει και η Osram, δημιουργώντας την σειρά λαμπτήρων SiriusHRI, με υψηλή θερμοκρασία χρώματος και μεγάλους χρόνους ζωής.

Οι νέες σειρές λαμπτήρων προσφέρουν υψηλή φωτεινότητα, με χαμηλότερη κατανάλωση, μικρότερο όγκο (είναι πολύ μικρότερες από τις κλασσικές τύπου MSD λυχνίες) και χρησιμοποιούν ηλεκτρονικούς εκκινητές και ballasts, μειώνοντας έτσι δραματικά το βάρος των μηχανημάτων.

Το μέλλον του φωτισμού, είναι σίγουρα λαμπρό και γεμάτο εκπλήξεις. Οι εξελίξεις είναι ραγδαίες, τα προϊόντα είναι πάρα πολλά, συνεχώς εξελισσόμενα και είναι ιδιαιτέρως ευχάριστο το γεγονός ότι πλέον υπάρχουν κατασκευαστές αξιοπρεπέστατων ποιοτικά προϊόντων, που απευθύνονται σε ομάδες μικρότερου εύρους εφαρμογών επαγγελματικού φωτισμού.